بیماری دیستمپر در سگ

دیستمپر یکی از بیماری های تب دار و بسیار مسری سگها و سایر گوشتخواران سگ سان بوده که گسترش جهانی دارد .ویروس دیستمپر در مقایسه با سایر ویروس هایی که در سگها بیماری ایجاد می کند ، ابتلا و مرگ و میر بیشتری را سبب می گردد . بروز بیماری در سگهای جوان 3 تا 6 ماهه که از ایمنی کامل و فعالی برخوردار نمی باشند بیشتر مشاهده می شود . تنها ویروس هاری در میان سایر ویروس هایی بیماری زا در سگ میزان کشندگی بیشتری از ویروس دیستمپر دارد .

عامل بیماری زا

ویروس Canine Distemper به خانواده پارامیکسوویریده تعلق داشته و از نظر طبقه بندی  ، این ویروس به جنس Morbilli virus تعلق دارد . روش های معمول و رایجی که به منظور تمیز و ضد عفونی کردن کلینیک دامپزشکی و لانه ی سگها مورد استفاده قرار می گیرد ، می توانند ویروس موجود در سطوح مختلف و اجسام بی جان را از بین ببرند . در آب و هوای گرم و در صورتی که سگ مبتلا از لانه خارج شود ، ویروس قادر به ادامه ی حیات در لانه نمی باشد . در محیط سرد و در طول فصل زمستان ، ویروس برای مدت بیشتری زنده می ماند . ویروس نسبت به اشعه ی ماوراء بنفش حساس است . اما استفاده از لامپهای جرم کش در بیمارستان های دامپزشکی و لانه ی سگها جهت کنترل انتشار این ویروس از ارزش محدودی برخوردار است .

راه های انتقال و همه گیری شناسی (اپیدمیولوژی)

انتقال در این بیماری غالباً توسط آئروسل و قطرات عفونی حاصل از ترشحات حیوان مبتلا صورت گرفته و بیماری به سرعت در میان سگهای جوان و حساس گسترش می یابد . پیشرفت این بیماری در توله سگها سبب بقای عفونت در جمعیت سگهای جوان می گردد . از نظر بیولوژیکی ، در دیستمپر سویه های بیماری زای متعددی شناخته شده است . بعضی از انواع آن قدرت بیماری زایی خفیف داشته و فرم پنهان بیماری را ایجادمی­کند . و بعضی انواع دیگر نیز فرم حاد بیماری را پدید می آورند که با فراوانی مرگ و میر بالا همراه است و سایر انواع آن ویروس به احشاء تمایل بسیاری داشته و بیماری ناتوان کننده ای را ایجاد می کند که با مرگ و میر زیادی همراه است .

شایع ترین عوارض که به عنوان وجه اشتراک تمامی سویه های ویروس دیده می شود اثرات تضعیف کننده سیستم ایمنی در سگها می باشد که به دنبال تکثیر ویروس در غدد لنفاوی و در طول دوره نهفته بیماری ایجاد می شود و در این سگها علائم حاد بیماری دیده می شود .

سگهایی که در مبارزه بین ویروس و میزبان پیروز می شوند ، مصونیت یافته و به فرم پنهان بیماری مبتلا می گردند و به جز موارد نادری که دچار آنسفالیت می شوند ، علائم فرم حاد بیماری را نشان نمی دهند .به علت ضعف سیستم ایمنی ناشی از ویروس ، عفونت ثانویه ی باکتریایی در دیستمپر بسیار شایع است و همواره نشانه ی بالینی دیگری نیز بروز می کند و منجر به افزایش میزان مرگ و میر می گردد و می تواند سبب تشدید عفونت هایی از قبیل توکسوپلاسموز ، کوکسیدیوز ، آنتریت های ویروسی ، و عفونت حاصل از مایکوپلاسماها شود .

علایم بالینی

در فرم حاد بیماری دیستمپر ، دوره ی نهفتگی معمولاً 14 تا 18 روز است در چهارمین تا هفتمین روز بیماری ، بدون آنکه علامت آشکاری از بیماری دیده شود ، لکوپنی (کاهش تعداد گلبول های سفید) و تب ناپایدار در حیوان بروز می کند . درجه حرارت بدن برای مدت 7 تا 14 روز کاهش یافته و سپس به حد طبیعی خود می رسد اما پس از آن مجددا ً افزایش یافته و با التهاب مخاط بینی و ملتحمه چشم همراه می شود . سرفه ، اسهال ، استفراغ ، بی اشتهایی ، کم آبی بدن و کاهش وزن از نشانه های شایعی هستند که در فرم حاد بیماری مشاهده می شوند . در پوست بویژه در ناحیه ی شکم راش های جلدی بروز می کند که ممکن است پیشرفت نموده و منجر به ایجاد پوستول شوند .

علایم آنسفالیت حاد ممکن است به اشکال Myoclonus و انقباض آرواره ها ، آتاکسی ، عدم تعادل ، چرخش ، حساسیت شدید ، سفتی و سختی عضلات ، احساس ترس ، ناله کردن و کوری که علائم عصبی هستند در فرم حاد دیستمپر مشاهده شود . لازم به ذکر است سگهایی که نشانه های عصبی در آنها با تأخیر بروز می کند غالبا ً مصونیتی در برابر ویروس کسب می نمایند و بنظر می رسد علت آن مهار شدن ویروس توسط واکنش های ایمنی و اثرات حفاظتی سد خونی مغزی باشد .

سگ هایی که از بیماری جان سالم بدر می برند ممکن است ضایعات عصبی از قبیل اسپاسم عضلات جمع کننده و اختلالات بینایی و بویایی در آنها باقی بماند .

در سگهای بالغ ، علاوه بر آنسفالیت حاد و تحت حاد ، ویروس قادر به ایجاد دو فرم کاملاً متفاوت آنسفالیت مزمن نیز می باشد که یک فرم آن که در سگهای 4 تا 8 ساله بروز می کند ، آنسفالیت چند کانونی نامیده می شود و دوره ی بالینی آن بیش از یک سال است . فرم دیگر آنسفالیت مزمن که در دیستمپر بروز می کند ، به نام آنسفالیت سگ های مسن معروف است . که یک بیماری پیشرونده و نادر بوده و غالباً سگ هایی را که سن آن ها بیشتر از شش سال است ، گرفتار می سازد .

درمان و پیشگیری

هیچگونه دارو یا ترکیب شیمیایی ضد ویروسی که از ارزش عملی خاصی در درمان دیستمپر سگها برخوردار باشد وجود ندارد . به منظور کنترل عفونت ثانویه ی باکتریایی از آنتی بیوتیک های وسیع الطیف و جهت درمان تقویتی و محافظی از مایعات ، الکترولیت ها ، ویتامین خانواده ی B و مکمل تغذیه ای استفاده می شود . برخی معتقدند که ویتامین C و دی اتیل اتر در درمان دیستمپر مؤثر است . اما دلایل کافی برای اثبات این ادعا در دست نیست . و بنابر نظر محققین نیز این داروها فاقد ارزش درمانی هستند . دگزامتازون در درمان سگهایی که به علت ابتلا به دیستمپر علائم عصبی از خود بروز می­دهند مفید واقع می گردد .

مصونیتی که از مادر به فرزند منتقل می گردد مانع ایمن سازی توله ها می گردد . به منظور دستیابی به بیشترین شانس مصونیت بخشی و به حداقل رساندن احتمال عفونت توسط ویروس ، واکسیناسیون توله ها باید از سن شش هفتگی آغاز شده و تا سن 14 هفتگی هر دو هفته یک بار ادامه یابد .در صورتی که در بیشتر از یک سوم سگهای جوان تیترآنتی بادی آنقدر کاهش یابد که قادر به محافظت از آن در طول یک سال نباشد . تکرار سالانه ی واکسیناسیون ضروری است .